Vroeger hadden we de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) om aan te tonen dat je zelfstandig ondernemer was. Daarna kwam de Wet DBA met regels om zelfstandigheid of de arbeidsovereenkomst te bepalen. Het al dan niet aanwezig zijn van een gezagsverhouding is hierbij een belangrijk criterium. Deze wet is nog steeds van toepassing, hoewel een tijdlang deze wet niet gehandhaafd is en deze sowieso lastig te handhaven is.

Het al dan niet gekwalificeerd zijn als ZZP-er kan relevant zijn voor opdrachtgever maar ook voor opdrachtnemer: de ZZP-er. Immers als de ZZP-er werkt als zelfstandige, maar de Belastingdienst toont aan dat er feitelijk sprake is van een (fictieve) arbeidsovereenkomst dan kan zij bij de opdrachtgever de loonbelasting en premies sociale lasten naheffen en bij de zelfstandige de ondernemersfaciliteiten schrappen. 

De regering is al geruime tijd bezig om een nieuwe wet te formuleren. Goed om je hierover bij te praten want er gaat veel veranderen. Daarnaast wordt als zelfstandige je beroep uitoefenen minder vanzelfsprekend.

Op dit moment ligt er een conceptvoorstel waarin duidelijker staat omschreven wat ‘werken in dienst van’ betekent. Eigenlijk gaat het hierin om nadere duiding van de gezagsrelatie die bij een ZZP-er moet ontbreken en bij een werknemer wel aanwezig is.

In het voorstel wordt gekeken naar:

1. De werkinhoudelijke aansturing
2. De organisatorische inbedding
3. Het werken voor eigen rekening en risico. 

Als ad 1. en ad 2. niet of nauwelijks aanwezig zijn, is er geen sprake van een arbeidsovereenkomst. Ook als ad 3. zwaarder weegt dan ad 1. en ad 2. is er geen arbeidsovereenkomst. Wegen ad 1. en ad 2. zwaarder dan ad 3. dan is er wel een arbeidsovereenkomst. 

Vooral het begrip ‘organisatorische inbedding’ is nieuw. Volgens het wetsvoorstel is er sprake van “inbedding van de werkzaamheden binnen de organisatie” indien:

• De werkzaamheden plaatsvinden binnen het organisatorisch kader van de werkgevende (de normen en regels van de opdrachtgever);
• De werkzaamheden behoren tot de kernactiviteit van de organisatie van de werkgevende;
• De werkzaamheden zij-aan-zij worden verricht met werknemers;
• De werkzaamheden een structureel karakter hebben.

Waarschijnlijk gaat het begrip ‘inbedding’ ervoor zorgen dat veel ZZP-ers als werknemers beschouwd moeten worden. Je kunt dan denken aan een zelfstandige verpleegkundige of praktijkondersteuner die als het ware ‘opgaat’ in de normale gang van de organisatie (eigenlijk zijn alle vier letters a. t/m d. van toepassing) en waarbij de werkinhoudelijke aansturing al snel verondersteld wordt aanwezig te zijn. Maar ook een ZZP-tandarts lijkt in de ‘gevarenzone’ te komen, hoewel de werkinhoudelijke aansturing minder snel aangetoond kan worden.

Daarnaast is er het voornemen om een rechtsvermoeden te introduceren, gebaseerd op een uurtarief. Indien het tarief lager is dan € 32,24 (peildatum 1 juli 2023), gaat het om het rechtsvermoeden om een arbeidsovereenkomst. Als een werkende aan kan tonen dat er sprake is van een uurtarief onder € 32,24 dan zou hij volgens het rechtsvermoeden een arbeidsovereenkomst kunnen claimen. Ook de Belastingdienst zou bij deze situatie sneller een arbeidsovereenkomst kunnen stellen. Het is in dat geval aan de opdrachtgever om het tegendeel te bewijzen. 

Het nieuwe wetsvoorstel moet per 1 juli 2025 in werking treden en gaan gelden voor alle overeenkomsten, dus ook voor bestaande overeenkomsten. Het wetsvoorstel moet echter nog door de 2^e en 1^e kamer en het laatste woord is er dus nog niet over gezegd. Het moge echter duidelijk zijn dat de politieke agenda het aantal ZZP-ers aan het terugdringen is en daardoor is er een redelijke kans dat een vergelijkbaar wetsvoorstel uiteindelijk wetgeving wordt. 

De oplossing is dan simpel, maar mogelijk ongewenst: in loondienst gaan of loonbelasting en premies sociale lasten inhouden en afdragen. Wij denken nu en straks graag mee in mogelijke andere oplossingen.